Life in New York

Geschiedenis van Rome

Op 21 juli vertrek ik voor 4 dagen naar Rome. Alvorens verslag uit te brengen, geef ik jullie eerst een samenvatting over de geschiedenis van deze stad. Veel leesplezier en tot mijn volgende update, niet met een geschiedenisles, maar met een reisverslag vol foto's.


Oorsprong en uitbreiding

Het verschil tussen de Republiek en het Rijk was voornamelijk politiek van aard. De Romeinse staat is ontstaan uit de stadstaat van Rome in de landstreek van Latium in Italië, volgens de legende gesticht in 753 v. Chr. door Romulus en Remus.
Na een aantal (grotendeels legendarische) koningen werd de stad een republiek met een formidabele oorlogsmachine en een goedgeorganiseerd systeem van instellingen en wetten. In een paar eeuwen werd Italië verenigd onder Romeinse leiding. Dit gebeurde door bondgenootschappen aan te gaan met buurvolken maar ook door agressieve expansie-oorlogen. Vanuit Italië veroverde Rome het gehele Middellandse-Zeegebied. Eerst was Carthago aan de beurt. Vervolgens werden de hellenistische staten in het oosten en zuidoosten van de zee onderworpen. Tegelijkertijd kwam ook West-Europa onder Romeins gezag. Het rijk werd daardoor zo groot dat de republikeinse structuren niet meer toereikend waren. Er vond een roerige overgang naar een keizerrijk plaats. Caesar en Augustus stichtten zo een rijk dat onder keizer Hadrianus zijn grootste omvang zou bereiken. Het reikte toen van Schotland tot Mauritanië, vandaar tot aan de Soedan en de Iraanse hooglanden. Georgië, de Krim, langs Donau en Rijn tot aan de Nederlandse kust.

Bestuur

In dit gigantische rijk werden vele talen gesproken, maar twee talen waren van algemeen belang: het Latijn in het westen en het Grieks in het hellenistische oosten. De bestuurders en intellectuele elite spraken beide talen als lingua franca.
De Romeinen beheersten dit grote gebied door een "verdeel en heers" politiek. Sommige burgers die loyaal meewerkten kregen het fel begeerde Romeins burgerrecht. Merkwaardig in dit verband is de handige manier waarop de Romeinen met cultuur en godsdienst omgingen: de Romeinen namen "nieuwe" goden van ingelijfde volken makkelijk op in hun "Pantheon" en zolang men de keizer (Rome) maar erkende (en de bijbehorende plichten vervulde) kon men verder met de eigen cultuur en godsdienst naast anderen leven. Naast een superieur leger is dit een grondslag voor de "Pax Romana" die toch eeuwenlang een zekere rust bracht en de handel en wetenschap bevorderde. De Romeinen wisten de theoretische basis, gelegd door de Grieken, door hun groot pragmatisme te benutten en staan bekend als de eerste echte goede organisators of, zo u wilt, de eerste grootse opportunisten.

Splitsing van het rijk

Door het enorme gebied dat het Rijk bestreek werd het steeds lastiger om dit als een eenheidsstaat te besturen. Vooral omdat de verschillende provincies uiteenlopende behoeften en problemen hadden die een verschillende aanpak behoefden. Rond het jaar 300 werd daarom het Rijk bestuurlijk verdeeld in een Griekstalig oostelijk deel en Latijnstalig westelijk deel. De bedoeling was dat het rijk naar buiten als een eenheid zou blijven functioneren onder een enkele regering, maar intern en dan vooral op militair-defensief, economisch en belastinggebied, zouden de twee delen zoveel mogelijk voor zichzelf moeten zien te zorgen. Na verloop van tijd evolueerde dit systeem natuurlijk tot een de facto verdeling. In 330 werd door keizer Constantijn de Grote ook de hoofdstad verplaatst van Rome naar Byzantium in het economisch en militair belangrijkere oostelijk deel. Byzantium werd omgedoopt tot Nova Roma maar was al snel beter bekend als Constantinopel (=De stad van Constantijn). In 395 was het rijk definitief uiteengevallen in een westelijk en oostelijk deel. Constantinopel bleef de onbetwiste hoofdstad van het oostelijke deel maar in het westen wisselde de hoofdstad enige malen. Dit gaf ook de onzekere toestand in het West-Romeinse Rijk aan. Na Rome werd achtereenvolgens Milaan, Trier en Ravenna hoofdstad van het West-Romeinse rijk.

Late periode en val van het West-Romeinse Rijk

De komst van het christendom betekende een grote omwenteling voor het Rijk. Na aanvankelijk zware vervolgingen van de christenen omdat deze geen goddelijke eer aan de keizers en de Romeinse goden wilden bewijzen werd het christendom in 312 door Constantijn erkend en in 392 door Theodosius I zelfs tot staatsgodsdienst verheven. Toen waren de rollen omgekeerd en braken er voor niet-christenen zware tijden aan. Ook de houding van de burgers tegenover het leger veranderde. Men vond het voor christenen niet wenselijk om in het leger of voor de staat te werken. Het Rijk ging daarom hoe langer hoe meer vertrouwen op vreemdelingen (Germanen) in belangrijke posities in het leger. Dit leidde tot grote politieke complicaties die tenslotte tot de ondergang van het westelijk deel leidde in 476 met de val van de laatste hoofdstad Ravenna.

Oost-Romeinse Rijk

Het oostelijk deel (dat in de Middeleeuwen gewoon onder de naam Romeinse Rijk bekend stond, maar sinds de 19e eeuw Byzantijnse Rijk genoemd wordt) kwam ook dicht bij de ondergang, maar beleefde daarna nog verscheidene bloeiperioden. In de Vroege Middeleeuwen was het steeds een van de belangrijkste spelers op het Europese politieke toneel. Nadat Constantinopel in 1204 geplunderd was door de kruisvaarders was de macht van de Byzantijnen echter gebroken. De laatste resten van het rijk gingen in 1453 (Constantinopel) en 1461 (Griekenland) ten onder.

Post-Romeinse Rijk

In het begin van de vierde eeuw werd het Christendom toegelaten en kreeg de Paus meer en meer politieke macht.
De pausen zouden voortaan steeds een rode draad vormen door de geschiedenis van deze stad.
In 1527 werd Rome geplunderd en vernietigd door muitende soldaten van Karel V.
Napoleon nam de stad ook in, maar in 1870 werd Rome de hoofdstad van het ééngemaakte Italië.

De Eerste en Tweede Wereldoorlog heeft geen invloed gehad op de stad. Noch de Duitsers of de geallieerden hebben het in hun hoofd gehaald de stad te bombarderen. Door dat beetje goede wil kunnen wij vandaag een prachtig historisch Rome bezoeken. Een Rome dat sedert 1929 een ministaatje binnen zijn muren heeft, Vaticaanstad.

posted by Rudi @ 3:03 PM